Dostoyeskiyi nasıl anlatmalı bimem ki? insan ruhunun derinliklerine bu kadar başarılı bir şekilde inen, insan pisikolojisini bu kadar derinlemesine inceleyen bir başka yazara rastlamadım bunu iddaa ediyorum. Eser pisikolojiyle, felsefeyle, sosyolojiyle, dinle ve daha birçok disiplinle o kadar iç içe geçmişki insan hayretler içinde kalarak kendini eserin akıntısına kaptırdımı artık dönüşü mümkün olmayan bir yolculuğa çıkıyor. Karanlık bir tablo içinde aşk, cinayet, kıskançlık,şehvet ve para hırsı, inançsızlık, dindarlık, baştan çıkarma yalanlar kabuslar..daha neler neler.. tek tek sıradan bir şekilde oturupta kitap özeti yapmak bana pek mantıklı gelmiyor. Bunun aksine eseri yorumlamak en sevdiğim uğraş ve bunun okuyuculara daha faydalı olacağını düşünüyorum. Eser üç yıl gibi uzun bir zamanda yazılmıştır. Sabır ve geceli gündüzlü hummalı bir çalışmayla oluşturulan bu eseri okurken kimi zaman esefle yazara kızar, kimi zaman şaşırır, kimi zaman gülümser geçersiniz.Bu kadar çelişkili karakterleri bir arada toplayıp böyle bir kurgu yapmak inanın herkesin harcı değil. Tam bir şaheser.Çelişkili deyince bir yandan kendini dünyanın isteklerinden arındırıp manastıra kapatmış Aleksey(Alyoşa)diğer yandan tam bir ateist olan kardeşi İvan. Ve din sorgulaması başlar. Dostoyevski aslında Tanrıya inanmıyorum demiyor.Sadece onun varlığına bütün ruhumla inanmak istiyorumun arayışı içindedir. Hayatı boyunca dini sorgulamış ve Tanrı inancını irdelemiştir. Bu sorgulamayı eserlerinde de açıkça görebiliriz. Dostoyevki’nin özellikle Budala ve Karamazov kardeşlerde kadınlar daha çok erkekleri baştan çıkaran ve baba oğul kavgasına sebep olan tiplerdir , nitekim Gruşenka Fedor Pavlovç’i ve Dimitriyi(Mityayı) birbirine düşman yapar.Suç ve Cezada da Sonya(hayat kadını) karşımıza çıkar. Bunların en belirgin özellikleri ise kendilerine aşık olan erkeklerin çektikleri acıları ve ruhsal çöküntüleri hafifletip paramparça olan iç düyalarını huzura kavuşturmaktır. Kadınlar çoğu kez vefakardır. Ne olursa olsun sevdiklerinin arkasında durur, onlara destek olur ve onları sadakatle severler. Belki bu özellikleri bütün eserlerinde bulamayız ancak Karamazov Kardeşlerde Gruşenka babasını öldürmediği halde cinayeti onun yaptığına inanılan (aslında babasını Fedor Pavloviç’in(Dimitriy, Alyoşa ve İvanın babası) gayri meşru çocuğu olan sara hastası uşak, aşçı Smerdyakov işler) Dmitrinin sonuna kadar arkasında durur ve ona bu anlamda güç verir. Muhteşem bir eser, elinizden asla bırakamayacağınız bu romanı böyle kısa cümlelerle anlatmak aslında yazara büyük bir saygısızlık. Biz yinede yorum gücümüzü geliştirmek adına birşeyler söyleyelim. Eserde anlatılanlar sanki yıllarca yaşanmış izlenimi verir size ama aslında birkaç gün içinde geçen olaylardan ibarettir. İvan ateist bir yazardır, hayatın anlamı üzerine o kadar kafa yorar ve üzerine o kadar düşünür ki sonunda aklını kaçırır. Alyoşa ise manastırda (Zosima dedenin müridi) kendini bütün şehevi zevk ve arzulardan arındırmış Allah inancıyla meşguldur. Fakat sonraları Zosima dedenin ölümündeki vasiyetiyle manastırdan ayrılıp dışardaki günahkar insanlara yardım eder.Fedor Pavloviç şehvet ve para düşkünü bir ihtiyardır. Gruşenka ya aşık olur ve bu aşk onun oğlu Dimtriye aralarının açılmasına ve sonraları Dmitrinin kendisini dövmesine kadar ilerler. Katerina İvanovna Dmitrinin nişanlısıdır, ancak Dmitriy Gruşenkaya sevdalanmıştır. Smerdyakov saralıdır ve eserdeki bana göre en kötü karakterdir. Kıskanç, kaprisli, kötü niyetli, kurnaz, ve Fedorun katilidir. Olaylar zinciri ağırlıklı olarak bu kahramanlar etrafında döner ve yazarın olağanüstü üslubuyla sıradışı bir özellik kazanır. En sonunda Smerdyakov( Fedorun katili) kendini asarak intihar eder İvan çıldırır,Dmitri işlemediği bir suçtan( babasını yani Fedoru onun öldürdüğüne inanılır) yargılanır ve hapse atılır. Kabuslar, acılar, entrikalar, esrarengiz olaylar, tutkular, inanç ve dinsizlik ikilemleri ve daha nice detaylar.. not: Elimizden geldiğince eseri farklı bir bakış açısıyla yorumlamaya çalıştık umarım faydalı bilgiler verebilmişizdir. sevgilerle Muhammed Taşkesenligil..