Gerçekten de edebiyat tarihinde ilk kez, bir kahraman, hayal ürünü maceralar yaşarken, bunların yazıldığını bilmektedir. Don Quijote’nin, okunduğunu bildiği bu yeni okuma düzeyi, daha sonraki olayların belirlenmesi için çok önemlidir. Don Quijote önceki kahramanlığa dayanmayı bırakarak kendi destanına dayanmaya başlar ve işte Cervantes de tam bu sırada keşfeder modern romanı. Okuyucu Don Quijote, okunduğunu bilir. Ve o gene bilmektedir ki Don Quijote’nin kaderi Don Quijote romanından ayrılmaz olmuştur. Akhilleus’un, İlyada’yla ilgili olarak hiç bilmediği bir şeydir bu. Okumadan kaynaklanan antik kahramanla bütünleşmesi yok olmuştur. CARLOS FUENTES Arif Dino bir gün tutturdu, çağımızın romancıları tek tipten korkuyor, dedi. Örneğin bunların içinden Don Quijote gibi bir tipi yazmaya yüreklilik gösterecek bir kimse çıkmaz. Ona göre dünya romanı, Don Quijote gibi tek tipin romanıydı.                    YAŞAR KEMAL